Surah Es Saffat

Shqip

Surah Es Saffat - Aya count 182

وَٱلصَّـٰۤفَّـٰتِ صَفࣰّا ﴿١﴾

Pasha të rradhiturit (melaiket), që në rreshta (safa) qëndrojnë.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَٱلزَّ ٰ⁠جِرَ ٰ⁠تِ زَجۡرࣰا ﴿٢﴾

Dhe nxituesit, që me nxitim shtyjnë.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَٱلتَّـٰلِیَـٰتِ ذِكۡرًا ﴿٣﴾

Dhe pasha lexuesit, që lexojnë përkujtimin.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّ إِلَـٰهَكُمۡ لَوَ ٰ⁠حِدࣱ ﴿٤﴾

Është e vërtetë se Zoti juaj është vetëm Një.


Arabic explanations of the Qur’an:

رَّبُّ ٱلسَّمَـٰوَ ٰ⁠تِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَیۡنَهُمَا وَرَبُّ ٱلۡمَشَـٰرِقِ ﴿٥﴾

Zot i qiejve dhe i tokës e çka ka mes tyre dhe Zot i lindjeve (të yjeve).


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّا زَیَّنَّا ٱلسَّمَاۤءَ ٱلدُّنۡیَا بِزِینَةٍ ٱلۡكَوَاكِبِ ﴿٦﴾

Vërtetë, Ne kemi stolisur qiellin më të afërt (të dynjasë) me bukurinë e yjeve.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَحِفۡظࣰا مِّن كُلِّ شَیۡطَـٰنࣲ مَّارِدࣲ ﴿٧﴾

Dhe me mbrojtje prej çdo djalli të prishur.


Arabic explanations of the Qur’an:

لَّا یَسَّمَّعُونَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ ٱلۡأَعۡلَىٰ وَیُقۡذَفُونَ مِن كُلِّ جَانِبࣲ ﴿٨﴾

Ashtu që nuk mund të përgjojnë parinë më të lartë (engjëjt më të zgjedhur), pse gjuhen me shkëndija nga të gjitha anët.


Arabic explanations of the Qur’an:

دُحُورࣰاۖ وَلَهُمۡ عَذَابࣱ وَاصِبٌ ﴿٩﴾

Ata janë të përzënë dhe do të kenë një dënim të përhershëm.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا مَنۡ خَطِفَ ٱلۡخَطۡفَةَ فَأَتۡبَعَهُۥ شِهَابࣱ ثَاقِبࣱ ﴿١٠﴾

Përveç atij që rrëmben vrullshëm, po atë e ndjek ylli që e djeg.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَهُمۡ أَشَدُّ خَلۡقًا أَم مَّنۡ خَلَقۡنَاۤۚ إِنَّا خَلَقۡنَـٰهُم مِّن طِینࣲ لَّازِبِۭ ﴿١١﴾

Ti pra, pyeti ata (idhujtarët): a janë ata krijesë më e fortë, apo çka Ne krijuam. Ne i krijuam ata prej një balte që ngjitet.


Arabic explanations of the Qur’an:

بَلۡ عَجِبۡتَ وَیَسۡخَرُونَ ﴿١٢﴾

Por ti je i habitur, e ata tallen.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِذَا ذُكِّرُواْ لَا یَذۡكُرُونَ ﴿١٣﴾

E kur këshillohen, ata nuk marrin parasysh këshillën.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِذَا رَأَوۡاْ ءَایَةࣰ یَسۡتَسۡخِرُونَ ﴿١٤﴾

E kur shohin ndonjë mrekulli, ata nxitin në përqeshje.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَقَالُوۤاْ إِنۡ هَـٰذَاۤ إِلَّا سِحۡرࣱ مُّبِینٌ ﴿١٥﴾

Dhe thanë: “Ky (Kur’ani) nuk është tjetër vetëmn se magji e kulluar.


Arabic explanations of the Qur’an:

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابࣰا وَعِظَـٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ ﴿١٦﴾

A, pasi të vdesim ne, të bëhemi dhe e eshtra të kalbur a do të ringjallemi?


Arabic explanations of the Qur’an:

أَوَءَابَاۤؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ ﴿١٧﴾

A edhe të parët tanë të herëshëm?


Arabic explanations of the Qur’an:

قُلۡ نَعَمۡ وَأَنتُمۡ دَ ٰ⁠خِرُونَ ﴿١٨﴾

thuaj: “Po, bile ju do të jeni të nënçmuar!”


Arabic explanations of the Qur’an:

فَإِنَّمَا هِیَ زَجۡرَةࣱ وَ ٰ⁠حِدَةࣱ فَإِذَا هُمۡ یَنظُرُونَ ﴿١٩﴾

Ajo do të jetë vetëm një britmë, kur që, ata të ngritur shikojnë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَقَالُواْ یَـٰوَیۡلَنَا هَـٰذَا یَوۡمُ ٱلدِّینِ ﴿٢٠﴾

E thonë: “O, të mjerët ne, kjo është dita e gjykimit!”


Arabic explanations of the Qur’an:

هَـٰذَا یَوۡمُ ٱلۡفَصۡلِ ٱلَّذِی كُنتُم بِهِۦ تُكَذِّبُونَ ﴿٢١﴾

Kjo është dita e ndasisë që ju e konsideruat rrenë.


Arabic explanations of the Qur’an:

۞ ٱحۡشُرُواْ ٱلَّذِینَ ظَلَمُواْ وَأَزۡوَ ٰ⁠جَهُمۡ وَمَا كَانُواْ یَعۡبُدُونَ ﴿٢٢﴾

Tuboni ata që ishin zullumqarë, shoqërinë e tyre dhe ata që i adhuruan.


Arabic explanations of the Qur’an:

مِن دُونِ ٱللَّهِ فَٱهۡدُوهُمۡ إِلَىٰ صِرَ ٰ⁠طِ ٱلۡجَحِیمِ ﴿٢٣﴾

(adhuruan) Pos All-llahut, orientoni rrugës së xhehimit!


Arabic explanations of the Qur’an:

وَقِفُوهُمۡۖ إِنَّهُم مَّسۡـُٔولُونَ ﴿٢٤﴾

Ndalni ata, sepse do të merren në përgjegjësi.


Arabic explanations of the Qur’an:

مَا لَكُمۡ لَا تَنَاصَرُونَ ﴿٢٥﴾

Çka keni që nuk ndihmoni njëri-tjetrin?


Arabic explanations of the Qur’an:

بَلۡ هُمُ ٱلۡیَوۡمَ مُسۡتَسۡلِمُونَ ﴿٢٦﴾

E, ata sot janë dorëzuar në tërësi.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضࣲ یَتَسَاۤءَلُونَ ﴿٢٧﴾

E kthehen e ia hedhin përgjegjësinë njëri-tjetrit.


Arabic explanations of the Qur’an:

قَالُوۤاْ إِنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَأۡتُونَنَا عَنِ ٱلۡیَمِینِ ﴿٢٨﴾

(Të shtypurit) u thonë (atyre të parëve): “Ju ishit që na vinit neve nga ana e djathtë (na pengonit pre së vërtetës).


Arabic explanations of the Qur’an:

قَالُواْ بَل لَّمۡ تَكُونُواْ مُؤۡمِنِینَ ﴿٢٩﴾

Ata (paria) u thonë: “Jo, ju vetë nuk ishit besimtarë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَمَا كَانَ لَنَا عَلَیۡكُم مِّن سُلۡطَـٰنِۭۖ بَلۡ كُنتُمۡ قَوۡمࣰا طَـٰغِینَ ﴿٣٠﴾

Ne nuk kemi pasur ndonjë pushtet ndaj jush, por ju vetë ishit që nuk respektuat (porositë e Zotit).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَحَقَّ عَلَیۡنَا قَوۡلُ رَبِّنَاۤۖ إِنَّا لَذَاۤىِٕقُونَ ﴿٣١﴾

E, ajo thënia (premtimi) e Zotit tonë u vërtetua kundër nesh, e s’ka dyshim se ne po e shijojmë (dënimin).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَأَغۡوَیۡنَـٰكُمۡ إِنَّا كُنَّا غَـٰوِینَ ﴿٣٢﴾

Ne u ofruam juve rrugën e humbjes, ashtu sikurse edhe vetë ishim të humbur.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَإِنَّهُمۡ یَوۡمَىِٕذࣲ فِی ٱلۡعَذَابِ مُشۡتَرِكُونَ ﴿٣٣﴾

Dhe atë ditë ata do të jenë në dënim të përbashkët.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّا كَذَ ٰ⁠لِكَ نَفۡعَلُ بِٱلۡمُجۡرِمِینَ ﴿٣٤﴾

Kështu Ne veprojmë me kriminelët.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهُمۡ كَانُوۤاْ إِذَا قِیلَ لَهُمۡ لَاۤ إِلَـٰهَ إِلَّا ٱللَّهُ یَسۡتَكۡبِرُونَ ﴿٣٥﴾

Për arsye se kur u thuhej atyre: “Nuk ka Zottjetër përveç All-llahut, ata e mbanin veten lart.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَیَقُولُونَ أَىِٕنَّا لَتَارِكُوۤاْ ءَالِهَتِنَا لِشَاعِرࣲ مَّجۡنُونِۭ ﴿٣٦﴾

Dhe thoshin: “A do t’i braktisim ne zotat tanë për një poet të çmendur?”


Arabic explanations of the Qur’an:

بَلۡ جَاۤءَ بِٱلۡحَقِّ وَصَدَّقَ ٱلۡمُرۡسَلِینَ ﴿٣٧﴾

Jo, (nuk është çka thonë ata) por ai u solli të vërtetën dhe vërtetoi të dërguarit e parë.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّكُمۡ لَذَاۤىِٕقُواْ ٱلۡعَذَابِ ٱلۡأَلِیمِ ﴿٣٨﴾

Ju, pa tjetër do të përjetoni dënimin më të ashpër.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَمَا تُجۡزَوۡنَ إِلَّا مَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ ﴿٣٩﴾

Dhe nuk ndëshkoheni për tjetër, përveç për atë që vepruat.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِینَ ﴿٤٠﴾

Me përjashtim të robëve të All-llahut që ishin të sinqertë,


Arabic explanations of the Qur’an:

أُوْلَـٰۤىِٕكَ لَهُمۡ رِزۡقࣱ مَّعۡلُومࣱ ﴿٤١﴾

Të tillët janë ata që kanë furnizim të dalluar,


Arabic explanations of the Qur’an:

فَوَ ٰ⁠كِهُ وَهُم مُّكۡرَمُونَ ﴿٤٢﴾

Pemë të llojllojshme, ata janë të nderuar,


Arabic explanations of the Qur’an:

فِی جَنَّـٰتِ ٱلنَّعِیمِ ﴿٤٣﴾

Në Xhennete të begatshme,


Arabic explanations of the Qur’an:

عَلَىٰ سُرُرࣲ مُّتَقَـٰبِلِینَ ﴿٤٤﴾

Të mbështetur në kolltukë me fytyrë nga njëri-tjetri,


Arabic explanations of the Qur’an:

یُطَافُ عَلَیۡهِم بِكَأۡسࣲ مِّن مَّعِینِۭ ﴿٤٥﴾

Atyre u bëhrt shërbim me gota (me verë) nga burmi,


Arabic explanations of the Qur’an:

بَیۡضَاۤءَ لَذَّةࣲ لِّلشَّـٰرِبِینَ ﴿٤٦﴾

E barshë (vera), që ka shije për ata që e pinë,


Arabic explanations of the Qur’an:

لَا فِیهَا غَوۡلࣱ وَلَا هُمۡ عَنۡهَا یُنزَفُونَ ﴿٤٧﴾

Prej asaj nuk ka dhembje koke, e as që ata do të dehen nga ajo,


Arabic explanations of the Qur’an:

وَعِندَهُمۡ قَـٰصِرَ ٰ⁠تُ ٱلطَّرۡفِ عِینࣱ ﴿٤٨﴾

E pranë tyre janë (hyritë) symëdhatë me shikim të pëulur,


Arabic explanations of the Qur’an:

كَأَنَّهُنَّ بَیۡضࣱ مَّكۡنُونࣱ ﴿٤٩﴾

Sikur ato të jenë inxhi e paprekur (ve e ruajtur).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضࣲ یَتَسَاۤءَلُونَ ﴿٥٠﴾

I qasen njëri-tjetrit e bisedojnë,


Arabic explanations of the Qur’an:

قَالَ قَاۤىِٕلࣱ مِّنۡهُمۡ إِنِّی كَانَ لِی قَرِینࣱ ﴿٥١﴾

Prej tyre njëri flet e thotë: “Unë kam pasur njëfarë miku,


Arabic explanations of the Qur’an:

یَقُولُ أَءِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُصَدِّقِینَ ﴿٥٢﴾

thoshte: “A je ti pre atyre që besojnë se


Arabic explanations of the Qur’an:

أَءِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابࣰا وَعِظَـٰمًا أَءِنَّا لَمَدِینُونَ ﴿٥٣﴾

Kur të jemi të vdekur, të jemi bërë dhe e eshtra të kalbur, do të jemi të shpërblyer për vepra?”


Arabic explanations of the Qur’an:

قَالَ هَلۡ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ ﴿٥٤﴾

Ai (besimtari në Xhennet) thotë: “A vini ju të shikojmë?”


Arabic explanations of the Qur’an:

فَٱطَّلَعَ فَرَءَاهُ فِی سَوَاۤءِ ٱلۡجَحِیمِ ﴿٥٥﴾

Ai shikon dhe e vëren atë (mikun) në mes të Xhehennemit.


Arabic explanations of the Qur’an:

قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرۡدِینِ ﴿٥٦﴾

Ai thotë: “Pasha All-llahun, për pak më rrëzove (në Xhehennem) edhe mua.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَلَوۡلَا نِعۡمَةُ رَبِّی لَكُنتُ مِنَ ٱلۡمُحۡضَرِینَ ﴿٥٧﴾

Dhe sikur të mos ishte dhuntia e Zotit tim, unë do të isha bashkë me ty në zjarr,


Arabic explanations of the Qur’an:

أَفَمَا نَحۡنُ بِمَیِّتِینَ ﴿٥٨﴾

Dhe ne nuk do të vdesim më,


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا مَوۡتَتَنَا ٱلۡأُولَىٰ وَمَا نَحۡنُ بِمُعَذَّبِینَ ﴿٥٩﴾

Përveç asaj vdekjes sonë të parë dhe ne nuk do të dënohemi më!”


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّ هَـٰذَا لَهُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ ﴿٦٠﴾

Vërtet, ky është ai suksesi i madh,


Arabic explanations of the Qur’an:

لِمِثۡلِ هَـٰذَا فَلۡیَعۡمَلِ ٱلۡعَـٰمِلُونَ ﴿٦١﴾

Për një shpërblim të këtillë le të veprojnë vepruesit!


Arabic explanations of the Qur’an:

أَذَ ٰ⁠لِكَ خَیۡرࣱ نُّزُلًا أَمۡ شَجَرَةُ ٱلزَّقُّومِ ﴿٦٢﴾

A kjo pritje (me shpërbllim të All-llahut) është më e mirë, apo pema e “Zekumë-it”?


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّا جَعَلۡنَـٰهَا فِتۡنَةࣰ لِّلظَّـٰلِمِینَ ﴿٦٣﴾

Ne atë e kemi bërë sprovë për zullumqarët.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهَا شَجَرَةࣱ تَخۡرُجُ فِیۤ أَصۡلِ ٱلۡجَحِیمِ ﴿٦٤﴾

Ajo është një pemë që mbin në fund të Xhehennemit.


Arabic explanations of the Qur’an:

طَلۡعُهَا كَأَنَّهُۥ رُءُوسُ ٱلشَّیَـٰطِینِ ﴿٦٥﴾

Pema (fruti) e saj është sikurse kok a dreqërish.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَإِنَّهُمۡ لَـَٔاكِلُونَ مِنۡهَا فَمَالِـُٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ ﴿٦٦﴾

E ata do të hanë nga ajo dhe do të mbushin barqet prej saj.


Arabic explanations of the Qur’an:

ثُمَّ إِنَّ لَهُمۡ عَلَیۡهَا لَشَوۡبࣰا مِّنۡ حَمِیمࣲ ﴿٦٧﴾

Pastaj, ata do të kenë kundrejt atij ushqimi edhe ujë të valë.


Arabic explanations of the Qur’an:

ثُمَّ إِنَّ مَرۡجِعَهُمۡ لَإِلَى ٱلۡجَحِیمِ ﴿٦٨﴾

Mandej kthimi i tyre është në Xhehennem.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهُمۡ أَلۡفَوۡاْ ءَابَاۤءَهُمۡ ضَاۤلِّینَ ﴿٦٩﴾

Ata i gjetën dhe shkuan pas prindërve të tyre të humbur.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَهُمۡ عَلَىٰۤ ءَاثَـٰرِهِمۡ یُهۡرَعُونَ ﴿٧٠﴾

Ata u ngutën dhe shkelën hapave të tyre (pa menduar).


Arabic explanations of the Qur’an:

وَلَقَدۡ ضَلَّ قَبۡلَهُمۡ أَكۡثَرُ ٱلۡأَوَّلِینَ ﴿٧١﴾

Po, edhe para këtyre (popullit tënd) shunica e popujve të kaluar ishin të humbur.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا فِیهِم مُّنذِرِینَ ﴿٧٢﴾

Ne atyre u patëm dërguar pejgamberë.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَٱنظُرۡ كَیۡفَ كَانَ عَـٰقِبَةُ ٱلۡمُنذَرِینَ ﴿٧٣﴾

E shif se si ishte përfundimi i atyre, të cilëve u qe tërhequr vërejtja.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِینَ ﴿٧٤﴾

Me përjashtim të robëve të All-llahut që ishin të sinqertë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَلَقَدۡ نَادَىٰنَا نُوحࣱ فَلَنِعۡمَ ٱلۡمُجِیبُونَ ﴿٧٥﴾

Për Zotin Neve na pat thirr në ndihmë Nuhu, Ne jemi përgjegjës të mirë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَنَجَّیۡنَـٰهُ وَأَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِیمِ ﴿٧٦﴾

Dhe Ne e shpëtuam atë dhe familjen e tij prej asaj të keqe të madhe.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَجَعَلۡنَا ذُرِّیَّتَهُۥ هُمُ ٱلۡبَاقِینَ ﴿٧٧﴾

E pasardhësit e tij i bëmë ata që vazhduan jetën.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَتَرَكۡنَا عَلَیۡهِ فِی ٱلۡـَٔاخِرِینَ ﴿٧٨﴾

Dhe Ne ua lamë atë kujtim për njrëzit e ardhshëm.


Arabic explanations of the Qur’an:

سَلَـٰمٌ عَلَىٰ نُوحࣲ فِی ٱلۡعَـٰلَمِینَ ﴿٧٩﴾

Selam i qoftë Nuhut (prej All-llahut e prej krijesave) në mbarë botën (si kujtim ndaj tij).


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّا كَذَ ٰ⁠لِكَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ﴿٨٠﴾

Ne kështu i shpërblejmë të mirët.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ﴿٨١﴾

Vërtet, ai ishte prej robëve tanë që janë besimtarë.


Arabic explanations of the Qur’an:

ثُمَّ أَغۡرَقۡنَا ٱلۡـَٔاخَرِینَ ﴿٨٢﴾

E pastaj i përmbytëm në një ujë të tjerët (që nuk besuan).


Arabic explanations of the Qur’an:

۞ وَإِنَّ مِن شِیعَتِهِۦ لَإِبۡرَ ٰ⁠هِیمَ ﴿٨٣﴾

Edhe Ibrahimi ishte i grupit të tij.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِذۡ جَاۤءَ رَبَّهُۥ بِقَلۡبࣲ سَلِیمٍ ﴿٨٤﴾

Kur Zotit të vet iu bind me zemër të pastër.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِذۡ قَالَ لِأَبِیهِ وَقَوۡمِهِۦ مَاذَا تَعۡبُدُونَ ﴿٨٥﴾

Kur babait të vet dhe popullit të vet i tha: “çka është ajo që ju adhuroni?”


Arabic explanations of the Qur’an:

أَىِٕفۡكًا ءَالِهَةࣰ دُونَ ٱللَّهِ تُرِیدُونَ ﴿٨٦﴾

A në vend të All-llahut doni zota të trilluar?


Arabic explanations of the Qur’an:

فَمَا ظَنُّكُم بِرَبِّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ ﴿٨٧﴾

çka është mendimi juaj ndaj Zotit të botëce?


Arabic explanations of the Qur’an:

فَنَظَرَ نَظۡرَةࣰ فِی ٱلنُّجُومِ ﴿٨٨﴾

Dhe atëherë u lëshoi një shikim yjeve,


Arabic explanations of the Qur’an:

فَقَالَ إِنِّی سَقِیمࣱ ﴿٨٩﴾

E tha: “Unë jam i sëmurë!”


Arabic explanations of the Qur’an:

فَتَوَلَّوۡاْ عَنۡهُ مُدۡبِرِینَ ﴿٩٠﴾

Ata u kthyen dhe u larguan prek tij.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَرَاغَ إِلَىٰۤ ءَالِهَتِهِمۡ فَقَالَ أَلَا تَأۡكُلُونَ ﴿٩١﴾

Ai u drejtua kah zotat e tyre dhe u tha: “A nuk po hani ju?”


Arabic explanations of the Qur’an:

مَا لَكُمۡ لَا تَنطِقُونَ ﴿٩٢﴾

çka keni pra, që nuk po flitni?


Arabic explanations of the Qur’an:

فَرَاغَ عَلَیۡهِمۡ ضَرۡبَۢا بِٱلۡیَمِینِ ﴿٩٣﴾

Iu afrua atyre ngadalë, duke u mëshuar me të djathtën (me fuqi).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَأَقۡبَلُوۤاْ إِلَیۡهِ یَزِفُّونَ ﴿٩٤﴾

Ata (populli) iu afruan atij me të shpejtë (sigurisht e qortuan).


Arabic explanations of the Qur’an:

قَالَ أَتَعۡبُدُونَ مَا تَنۡحِتُونَ ﴿٩٥﴾

Ai (Ibrahimi) tha: “A adhuroni atë që vetë e keni gdhendur?”


Arabic explanations of the Qur’an:

وَٱللَّهُ خَلَقَكُمۡ وَمَا تَعۡمَلُونَ ﴿٩٦﴾

E All-llahu ju krijoi juve edhe atë që e punoni.


Arabic explanations of the Qur’an:

قَالُواْ ٱبۡنُواْ لَهُۥ بُنۡیَـٰنࣰا فَأَلۡقُوهُ فِی ٱلۡجَحِیمِ ﴿٩٧﴾

Ata thanë: “Ndërtonja atij një vend dhe hudhne atë në zjarr!


Arabic explanations of the Qur’an:

فَأَرَادُواْ بِهِۦ كَیۡدࣰا فَجَعَلۡنَـٰهُمُ ٱلۡأَسۡفَلِینَ ﴿٩٨﴾

Ata i menduan atij një kurth, kurse Ne i mposhtëm ata të nënçmuar”.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَقَالَ إِنِّی ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّی سَیَهۡدِینِ ﴿٩٩﴾

Ai tha: “Unë po shkoj aty ku më urdhëroi Zoti im, e Ai më udhëzon!”


Arabic explanations of the Qur’an:

رَبِّ هَبۡ لِی مِنَ ٱلصَّـٰلِحِینَ ﴿١٠٠﴾

Zoti im, më dhuro mua (një fëmijë) prej të mirëve!


Arabic explanations of the Qur’an:

فَبَشَّرۡنَـٰهُ بِغُلَـٰمٍ حَلِیمࣲ ﴿١٠١﴾

Ne e gëzuam atë me një djalë që do të jetë i butë (i sjëllshëm).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ ٱلسَّعۡیَ قَالَ یَـٰبُنَیَّ إِنِّیۤ أَرَىٰ فِی ٱلۡمَنَامِ أَنِّیۤ أَذۡبَحُكَ فَٱنظُرۡ مَاذَا تَرَىٰۚ قَالَ یَـٰۤأَبَتِ ٱفۡعَلۡ مَا تُؤۡمَرُۖ سَتَجِدُنِیۤ إِن شَاۤءَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلصَّـٰبِرِینَ ﴿١٠٢﴾

Dhe kur arriti ai (djalli) që së bashku me të (me Ibrahimin) të angazhohet në punë, ai (Ibrahimi) tha: “O djalli im, unë kam parë (jam urdhëruar) në ëndërr të pres ty. Shiko pra, çka mendon ti?” Ai tha: “O babai im, punoje atë që urdhërohesh, e ti do të më gjesh mua, nëse do All-llahu, prej të durueshmëve!”


Arabic explanations of the Qur’an:

فَلَمَّاۤ أَسۡلَمَا وَتَلَّهُۥ لِلۡجَبِینِ ﴿١٠٣﴾

E kur ata të dy iu dorëzuan urdhërit të Zotit dhe përmbysi atë në fytyrë (në ballë).


Arabic explanations of the Qur’an:

وَنَـٰدَیۡنَـٰهُ أَن یَـٰۤإِبۡرَ ٰ⁠هِیمُ ﴿١٠٤﴾

Ne e thirrëm atë: “O Ibrahim!”


Arabic explanations of the Qur’an:

قَدۡ صَدَّقۡتَ ٱلرُّءۡیَاۤۚ إِنَّا كَذَ ٰ⁠لِكَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ﴿١٠٥﴾

Ti tashmë e zbatove ëndrrën! Ne kështu i shpërblejmë të mirët!


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّ هَـٰذَا لَهُوَ ٱلۡبَلَـٰۤؤُاْ ٱلۡمُبِینُ ﴿١٠٦﴾

Vërtet, kjo ishte sprovë e qartë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَفَدَیۡنَـٰهُ بِذِبۡحٍ عَظِیمࣲ ﴿١٠٧﴾

Ne e shpaguam atë me një të therrur (kurban) të rëndësishëm.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَتَرَكۡنَا عَلَیۡهِ فِی ٱلۡـَٔاخِرِینَ ﴿١٠٨﴾

Dhe ndaj tij Ne lamë përkujtim të mirë ndër popujt e ardhshëm.


Arabic explanations of the Qur’an:

سَلَـٰمٌ عَلَىٰۤ إِبۡرَ ٰ⁠هِیمَ ﴿١٠٩﴾

Selam (shpëtim e paqe) pastë Ibrahimi!


Arabic explanations of the Qur’an:

كَذَ ٰ⁠لِكَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ﴿١١٠﴾

Kështu, në këtë mënyrë Ne i shpërblejmë bamirësit.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ﴿١١١﴾

Vërtet, ai ishte nga robërit Tanë besimtarë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَبَشَّرۡنَـٰهُ بِإِسۡحَـٰقَ نَبِیࣰّا مِّنَ ٱلصَّـٰلِحِینَ ﴿١١٢﴾

Dhe Ne e gëzuam atë me (një djalë tjetër) Is-hakun, pejgamber prej të mirëve.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَبَـٰرَكۡنَا عَلَیۡهِ وَعَلَىٰۤ إِسۡحَـٰقَۚ وَمِن ذُرِّیَّتِهِمَا مُحۡسِنࣱ وَظَالِمࣱ لِّنَفۡسِهِۦ مُبِینࣱ ﴿١١٣﴾

Dhe Ne i dhuruan bekim atij dhe Is-hakut e prej pasardhësve të atyre dyve do të kenë punëmirë e të ndershëm, e edhe dëmtues t hapët të vetvetes.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَلَقَدۡ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَـٰرُونَ ﴿١١٤﴾

Pasha madhërinë Tonë, Ne u dhamë të mira Musait e Harunit.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَنَجَّیۡنَـٰهُمَا وَقَوۡمَهُمَا مِنَ ٱلۡكَرۡبِ ٱلۡعَظِیمِ ﴿١١٥﴾

I shpëtuam ata dhe popullin e tyre prej një mjerimi të madh.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَنَصَرۡنَـٰهُمۡ فَكَانُواْ هُمُ ٱلۡغَـٰلِبِینَ ﴿١١٦﴾

Ne u ndihmuam atyre dhe ata ngadhënjyen.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَءَاتَیۡنَـٰهُمَا ٱلۡكِتَـٰبَ ٱلۡمُسۡتَبِینَ ﴿١١٧﴾

Atyre dyve u hamë librin e përsosur e të qartë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَهَدَیۡنَـٰهُمَا ٱلصِّرَ ٰ⁠طَ ٱلۡمُسۡتَقِیمَ ﴿١١٨﴾

Dhe të dy ata i udhëzuam rrugës së drejtë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَتَرَكۡنَا عَلَیۡهِمَا فِی ٱلۡـَٔاخِرِینَ ﴿١١٩﴾

Përkujtim të këndshëm ndaj të dyve kem lënë në popujt e më vonshëm.


Arabic explanations of the Qur’an:

سَلَـٰمٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَـٰرُونَ ﴿١٢٠﴾

(Përkujtimin) “Selamun” - qofshin të mëshiruar Musai dhe Haruni.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّا كَذَ ٰ⁠لِكَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ﴿١٢١﴾

Kështu, në këtë mënyrë Ne i shpërblejmë bamirësit.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهُمَا مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ﴿١٢٢﴾

Vërtet, ata të dy ishin besimtarë nga robërit Tanë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِنَّ إِلۡیَاسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِینَ ﴿١٢٣﴾

Edhe Iljasi ishte prej të dërguarve Tanë.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِذۡ قَالَ لِقَوۡمِهِۦۤ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٢٤﴾

Kur ai, popullit të vet i tha: “A nuk jeni kah frikësoheni?”


Arabic explanations of the Qur’an:

أَتَدۡعُونَ بَعۡلࣰا وَتَذَرُونَ أَحۡسَنَ ٱلۡخَـٰلِقِینَ ﴿١٢٥﴾

A e adhuroni “Ba’ël-in” (emër i një statuje) e braktisni adhurimin ndaj ë mirit që është Krijues?


Arabic explanations of the Qur’an:

ٱللَّهَ رَبَّكُمۡ وَرَبَّ ءَابَاۤىِٕكُمُ ٱلۡأَوَّلِینَ ﴿١٢٦﴾

All-llahun, Zotin tuaj e të prindërve tuaj të hershëm!!”


Arabic explanations of the Qur’an:

فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ ﴿١٢٧﴾

Ata e përgënjeshtruan, andaj ata medoemos janë të sjellë në Xhehennem.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِینَ ﴿١٢٨﴾

Me përjashtim të robërve besnikë ndaj All-llahut.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَتَرَكۡنَا عَلَیۡهِ فِی ٱلۡـَٔاخِرِینَ ﴿١٢٩﴾

Edhe ndaj tij kemi lënë përkujtim të mirë në të ardhshmit.


Arabic explanations of the Qur’an:

سَلَـٰمٌ عَلَىٰۤ إِلۡ یَاسِینَ ﴿١٣٠﴾

“Selamun” - qoftë i mëshiruar Iljasi (ose edhe besimtarët e Iljasit).


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّا كَذَ ٰ⁠لِكَ نَجۡزِی ٱلۡمُحۡسِنِینَ ﴿١٣١﴾

Kështu, në këtë mënyrë Ne i shpërblejmë bamirësit.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهُۥ مِنۡ عِبَادِنَا ٱلۡمُؤۡمِنِینَ ﴿١٣٢﴾

S’ka dyshim, ai ishte besimtar nga robërit Tanë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِنَّ لُوطࣰا لَّمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِینَ ﴿١٣٣﴾

Edhe Luti, pa mëdyshje ishte prej të dërguarve Tanë.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِذۡ نَجَّیۡنَـٰهُ وَأَهۡلَهُۥۤ أَجۡمَعِینَ ﴿١٣٤﴾

Kur Ne e shpëtuam atë dhe tërë familjen e tij bashkë.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا عَجُوزࣰا فِی ٱلۡغَـٰبِرِینَ ﴿١٣٥﴾

Përveç një plake (grua e tij) që mbeti me të dënuarit.


Arabic explanations of the Qur’an:

ثُمَّ دَمَّرۡنَا ٱلۡـَٔاخَرِینَ ﴿١٣٦﴾

Pastaj të tjerët i rrënuam.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِنَّكُمۡ لَتَمُرُّونَ عَلَیۡهِم مُّصۡبِحِینَ ﴿١٣٧﴾

E ju (mekas) me siguri kaloni atypari mëngjes (ditën)


Arabic explanations of the Qur’an:

وَبِٱلَّیۡلِۚ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ ﴿١٣٨﴾

e mbrëmje (natën). Pra, a nuk mbildhni mend?


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِنَّ یُونُسَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِینَ ﴿١٣٩﴾

Edhe Junusi ishte një nga të dërguarit Tanë.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِذۡ أَبَقَ إِلَى ٱلۡفُلۡكِ ٱلۡمَشۡحُونِ ﴿١٤٠﴾

kur iku te anija që ishte e mbushur plot (udhëtarë).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ ٱلۡمُدۡحَضِینَ ﴿١٤١﴾

E ai mori pjesë në short, po humbi (i ra sorti atij).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَٱلۡتَقَمَهُ ٱلۡحُوتُ وَهُوَ مُلِیمࣱ ﴿١٤٢﴾

Dhe atë e kafshoi (e gëlltit) peshku, zatën ai ishte që e meritoi qortimin.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَلَوۡلَاۤ أَنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلۡمُسَبِّحِینَ ﴿١٤٣﴾

E sikur të mos ishte ajo që ai kishte qenë prej atyre që shumë e përmendin Zotin.


Arabic explanations of the Qur’an:

لَلَبِثَ فِی بَطۡنِهِۦۤ إِلَىٰ یَوۡمِ یُبۡعَثُونَ ﴿١٤٤﴾

Ai do të mbetej në barkun e tij deri në ditën e ringjalljes.


Arabic explanations of the Qur’an:

۞ فَنَبَذۡنَـٰهُ بِٱلۡعَرَاۤءِ وَهُوَ سَقِیمࣱ ﴿١٤٥﴾

E Ne e hodhëm në një tokë pa bimë (shkretëtirë), ndërsa ai ishte i sëmurë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَأَنۢبَتۡنَا عَلَیۡهِ شَجَرَةࣰ مِّن یَقۡطِینࣲ ﴿١٤٦﴾

Dhe Ne bëmë që për të të mbijë një bimë (t’i bëjë hije) nga kungulli.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَأَرۡسَلۡنَـٰهُ إِلَىٰ مِاْئَةِ أَلۡفٍ أَوۡ یَزِیدُونَ ﴿١٤٧﴾

Ne (pastaj) e dërguam atë te njëqindmijë e më shumë.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَـَٔامَنُواْ فَمَتَّعۡنَـٰهُمۡ إِلَىٰ حِینࣲ ﴿١٤٨﴾

E ata i besuan, e Ne ua vazhduam atyre të përjetojnë për deri në një kohë.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَلِرَبِّكَ ٱلۡبَنَاتُ وَلَهُمُ ٱلۡبَنُونَ ﴿١٤٩﴾

E ti (Muhammed) pyeti ata (idhujtarët): “A të Zotit tënd janë vajzat, kurse të tyre djemtë?”


Arabic explanations of the Qur’an:

أَمۡ خَلَقۡنَا ٱلۡمَلَـٰۤىِٕكَةَ إِنَـٰثࣰا وَهُمۡ شَـٰهِدُونَ ﴿١٥٠﴾

Apo, Ne i krijuam endjëjt femra, e ata ishin dëshmitarë (kur Ne i krijuam engjëjt femra)?!


Arabic explanations of the Qur’an:

أَلَاۤ إِنَّهُم مِّنۡ إِفۡكِهِمۡ لَیَقُولُونَ ﴿١٥١﴾

Vini re se si ata nga trillimet e tyre thonë:


Arabic explanations of the Qur’an:

وَلَدَ ٱللَّهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَـٰذِبُونَ ﴿١٥٢﴾

“All-llahu ka lindë!” S’ka dyshim se ata janë gënjeshtarë (kur thonë se engjëjt janë bijat e Zotit).


Arabic explanations of the Qur’an:

أَصۡطَفَى ٱلۡبَنَاتِ عَلَى ٱلۡبَنِینَ ﴿١٥٣﴾

A thua vajzat Ai i ka bërë më të zgjedhura se djemt?


Arabic explanations of the Qur’an:

مَا لَكُمۡ كَیۡفَ تَحۡكُمُونَ ﴿١٥٤﴾

Po ç’keni ju kështu, si po gjykoni ashtu?


Arabic explanations of the Qur’an:

أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ﴿١٥٥﴾

A nuk jeni duke menduar?


Arabic explanations of the Qur’an:

أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَـٰنࣱ مُّبِینࣱ ﴿١٥٦﴾

A mos keni ju ndonjë argument të sigurt?


Arabic explanations of the Qur’an:

فَأۡتُواْ بِكِتَـٰبِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَـٰدِقِینَ ﴿١٥٧﴾

Sillnie pra, librin tuaj, nëse është si thoni ju!


Arabic explanations of the Qur’an:

وَجَعَلُواْ بَیۡنَهُۥ وَبَیۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبࣰاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ ﴿١٥٨﴾

Ata (idhujtarët) pohuan mes Tij e mes engjëjve (xhinëve) lidhmëri farefisnore, po xhinët e dinë se ata (idhujtarët) janë të hedhur në zjarr.


Arabic explanations of the Qur’an:

سُبۡحَـٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ ﴿١٥٩﴾

All-llahu është i pastër nga ajo çka i përshkruanë.


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِینَ ﴿١٦٠﴾

Ata (engjëjt) janë vetëm robër të sinqertë të Zotit (ata nuk i përshkruajnë gjë).


Arabic explanations of the Qur’an:

فَإِنَّكُمۡ وَمَا تَعۡبُدُونَ ﴿١٦١﴾

E, as ju dhe as ata që i adhuroni,


Arabic explanations of the Qur’an:

مَاۤ أَنتُمۡ عَلَیۡهِ بِفَـٰتِنِینَ ﴿١٦٢﴾

Nuk mund ta vini në sprovë askë ndaj Atij (besimit në Zotin),


Arabic explanations of the Qur’an:

إِلَّا مَنۡ هُوَ صَالِ ٱلۡجَحِیمِ ﴿١٦٣﴾

Përveç atij që është i gjykuar për Xhehennem.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَمَا مِنَّاۤ إِلَّا لَهُۥ مَقَامࣱ مَّعۡلُومࣱ ﴿١٦٤﴾

E, nuk ka prej nesh (grupit të engjëjve) që nuk e ka vendin (detyrë, pozitën) e vet të njohur.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلصَّاۤفُّونَ ﴿١٦٥﴾

Edhe ne (engjëjt) jemi të rreshtuar (në adhurim),


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِنَّا لَنَحۡنُ ٱلۡمُسَبِّحُونَ ﴿١٦٦﴾

Dhe ne jemi që i bëjmë tesbih (mohojmë se ai ka të meta).


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِن كَانُواْ لَیَقُولُونَ ﴿١٦٧﴾

Po edhe pse ata ishin që thoshin:


Arabic explanations of the Qur’an:

لَوۡ أَنَّ عِندَنَا ذِكۡرࣰا مِّنَ ٱلۡأَوَّلِینَ ﴿١٦٨﴾

Sikur të gjendej te ne ndonjë libër nga të parët,


Arabic explanations of the Qur’an:

لَكُنَّا عِبَادَ ٱللَّهِ ٱلۡمُخۡلَصِینَ ﴿١٦٩﴾

Ne do të ishim robër të All-llahut, të sinqertë.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَكَفَرُواْ بِهِۦۖ فَسَوۡفَ یَعۡلَمُونَ ﴿١٧٠﴾

Po (kur u erdhi libri), ata e mohuan atë (Kur’anin), e më vonë do të kuptojnë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِینَ ﴿١٧١﴾

E tashmë fjala (premtimi) e jonë u është dhënë më parë robërve tanë të dërguar,


Arabic explanations of the Qur’an:

إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ ﴿١٧٢﴾

se ata, pa dyshim do të jenë të ndihmuar.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَـٰلِبُونَ ﴿١٧٣﴾

dhe se ushtria jonë do të jenë ata ngadhënjyesit.


Arabic explanations of the Qur’an:

فَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِینࣲ ﴿١٧٤﴾

Prandaj, për një kohë, ti (Muhammed) hiqu tyre.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَأَبۡصِرۡهُمۡ فَسَوۡفَ یُبۡصِرُونَ ﴿١٧٥﴾

E ti vështroji ata se edhe ata do ta shohin (ndihmën tonë ndaj juve besimtarëve).


Arabic explanations of the Qur’an:

أَفَبِعَذَابِنَا یَسۡتَعۡجِلُونَ ﴿١٧٦﴾

A mos po kërkojnë shpejtimin e ndëshkimit tonë?


Arabic explanations of the Qur’an:

فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمۡ فَسَاۤءَ صَبَاحُ ٱلۡمُنذَرِینَ ﴿١٧٧﴾

E kur të vjen ai (dënimi) në territorin e tyre, mëngjes i shëmtuar do të jetë për ata që u ishte tërhrqur vërejtja.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَتَوَلَّ عَنۡهُمۡ حَتَّىٰ حِینࣲ ﴿١٧٨﴾

E ti largohu për një kohë prej tyre,


Arabic explanations of the Qur’an:

وَأَبۡصِرۡ فَسَوۡفَ یُبۡصِرُونَ ﴿١٧٩﴾

Dhe ti vështroi se edhe ata më vonë do të shohin.


Arabic explanations of the Qur’an:

سُبۡحَـٰنَ رَبِّكَ رَبِّ ٱلۡعِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ ﴿١٨٠﴾

I Lartësuar është Zoti yt, Zot i fuqisë nga ajo që ia përshkruajnë.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَسَلَـٰمٌ عَلَى ٱلۡمُرۡسَلِینَ ﴿١٨١﴾

Qoftë paqja mbi të dërguarit.


Arabic explanations of the Qur’an:

وَٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَـٰلَمِینَ ﴿١٨٢﴾

Dhe falënderimi i takon All-llahut, Zotit të botërave!


Arabic explanations of the Qur’an: